Camii Alemi
Camii alemi, cami minarelerinin ya da kubbelerinin en yüksek tepesine yerleştirilen, çeşitli maden ya da taştan yapılabilen hilal barındıran bir camii aksesuarıdır. Bir diğer adı tepeliktir. Cami alemi bir tür aksesuardır ve farklı şekillerde bulunabilir.
Bu camii alemi farklı farklı madenlerden yapılabilir. Üzerine de çeşitli kaplamalar kullanılabilmektedir. Alem parlaklığını yitirmesin diye de farklı işlemlere tabi tutulur. Dış cephede kullanılıp en yüksek noktada bulunan alemin, iklim koşulları gibi dış etkenlere de uyumlu olması gerekir.
Her ne kadar estetik bir aksesuar olsa da camilerde kullanımı zorunludur. Estetikliği kadar dayanıklı olması da oldukça önemlidir. Yapısı bozulup deforme olan alemin mutlaka onarımı gerekir. Deforme olan alemler, üzerine yerleştirildiği kubbenin görüntüsünü de bozacaktır.
Alem Şekilleri
Camii alemi sadece görsellik için değildir, camii mimarisinde en çok önemsenen parçalardan biridir. Kubbelerde bulunan alem şekillerini tanımlayacak olursak; yuvarlak parçaların üzerinde hilal ya da kıvrılmış bir boynuz simgesinin yerleştirilmesidir. Kubbe alemi tasarımlarında da çeşitlilik bulunmaktadır.
Yaprak, hilal, nal, gibi farklı motifler kullanılan kubbe alemlerine de rastlamak mümkündür. Camii aleminin en altında bulunan şekle kova, üste doğru sırayla büyük küp, bilezik, armud, boyun, küçük küp, hilal denir. Hilal en tepede bulunur ve kıbleye yöneliktir. Bahsettiğimiz camii alemleri bakır, pirinç, kurşun ve yaldızlı gibi çeşitlilik gösterebilir.
Tarihte Alem
Tarihte camii alemleri önemli bir yere sahiptir. Osmanlı tarihinde alem, bayrak anlamına gelir. Osmanlı zamanına bakacak olursak, savaş eğitimi alan yeniçerilerin ellerindeki bayrak uçlarında kullanılmıştır. Saraylarda, çadırlarda da yine kubbe alemlerine rastlanmaktadır.
Günümüze ise kubbe alemi, İslami bir simge olarak gelmiştir. Alemin konumlandırıldığı yerin kubbenin üzeri olmasının da bir anlamı vardır. Toplumun birlik olması, aynı yerde toplanması gibi anlamları vardır.
Cami Alemlerinde Estetik
Alem her ne kadar estetik amaçla yapılmış olsa da hem bir mecburiyet hem de toplumsal bir anlam taşıyan değerdir. Estetik açıdan bakacak olursak camii alemleri minaredeki levhaların birleşme noktasında oluşan kötü görüntüyü kapatarak, kubbeye göğe doğru yükseliyormuş derinliği katar. Camii alemleri büyüklüğü değişiklik gösterir. Genel olarak minare büyüklüğüne göre ölçü belirlenir.
Cami Alemin Manevi Değeri
Müslümanların önemli değer yargılarının sembolüdür. Estetik olarak mimaride kullanımı neredeyse zorunlu olmakla birlikte manevi değeri göz önünde bulundurulduğunda da İslam topluluğu için alemsiz bir minare düşünülemez.
İslam topluluğu için aynı çatı altında toplanabilmek, birlik olmak tarihten bu yana çok önemli olmuştur. Kubbede bulunan alem de bu anlamları ifade etmiştir. Kullanılan kubbe alemleri Osmanlıdan bu yana hem bir kültürel miras hem de İslam’ın sembolüdür.
Osmanlı zamanında da kubbe alemleri, İslamiyet’in sembolü olarak her türlü mekanda çadırda, türbede ve hatta yeniçeri askerinin tuttuğu bayrakta dahi kullanılmıştır. Kubbe aleminin sembolü ve manevi değeri günümüze kadar değişmeden gelmiştir. Alem, camiye hem hoş bir görüntü kazandırması hem de manevi değeri açısından vazgeçilemez bir semboldür.